Dlaczego umysł seniorów czasem zawodzi? Źródła problemów psychicznych w starszym wieku.
Podobnie jak serce czy wątroba, nasz mózg również ulega procesom starzenia. Psychologowie wyjaśniają, że już od narodzin zaczynamy budować tzw. rezerwę poznawczą, czyli zdolność naszego mózgu do tworzenia nowych połączeń nerwowych. Ta rezerwa jest niczym zasób zapasowy, który rozwijamy przez całe życie, a jej wielkość zależy od różnych czynników, takich jak edukacja, styl życia i aktywność umysłowa. W miarę wyczerpywania się tej rezerwy, funkcjonowanie naszego mózgu może ulegać zmianom, co wpływa na nasze zdrowie psychiczne i zdolności poznawcze.
Podobnie jak serce czy wątroba, nasz mózg również ulega procesom starzenia. Psychologowie wyjaśniają, że już od narodzin zaczynamy budować tzw. rezerwę poznawczą, czyli zdolność naszego mózgu do tworzenia nowych połączeń nerwowych. Ta rezerwa jest niczym zasób zapasowy, który rozwijamy przez całe życie, a jej wielkość zależy od różnych czynników, takich jak edukacja, styl życia i aktywność umysłowa. W miarę wyczerpywania się tej rezerwy, funkcjonowanie naszego mózgu może ulegać zmianom, co wpływa na nasze zdrowie psychiczne i zdolności poznawcze.
Często w naszym otoczeniu dostrzegamy, że starsi ludzi zmieniają się nie tylko fizycznie, ale także mentalnie. Nasz starszy ojciec się wycofuje, unika kontaktu z otoczeniem, zamyka się w sobie. Może to zwiastować początek wielkich problemów, bo przecież zdrowie psychiczne w znacznym stopniu decyduje o komforcie życia seniora, jak i jego otoczenia.
Wycofanie się, czy zamknięcie w sobie może być początkiem poważniejszych problemów – np. depresji, urojeń, czy wręcz chorób psychicznych.
Plaga depresji
Depresja wieku dojrzałego, choć często nierozpoznana przez lekarzy jest przypadłością częstszą niż nam się wydaje. Okazuje się bowiem, że jej objawy może mieć nawet co drugi senior. Niestety, rzadko jest leczona, bo w obiegowej opinii „osoba starsza ma prawo się smucić”, „to normalne, że dziadek jest marudny”, „babcia zawsze na wszystko się uskarżała” itp.
To bardzo krzywdzące opinie! Wymienione objawy są bowiem najczęściej wynikiem depresji, która dotyka tak wiele osób w starszym wieku. Choroby, którą można i powinno się skutecznie leczyć. Tymczasem podciąganie złego samopoczucia pod normę, „bo w tym wieku tak jest” odbiera wielu seniorom szansę, na wczesne rozpoczęcie terapii.
W tej kwestii niezbędne jest udanie się do specjalisty – wielu lekarzy zapisuje pacjentom w podeszłym wieku zbyt małe dawki leków, nie biorąc pod uwagę, że ich organizm znacznie gorzej niż młody człowiek przyswaja substancje. W obliczu braku poprawy senior zwykle odstawia lek i terapie nie przynosi żadnych rezultatów.
Bardzo ważna jest nasza czujność, zaobserwowane obniżenie nastroju, zaburzenia sny, apetytu, czy leki – koniecznie postaraj się o wizytę u psychiatry
Zaburzenia świadomości
Analogię dla świadomości może stanowić wzrok – widzimy wyraźnie lub jak przez mgłę. Jako funkcja ludzkiej psychiki pozwala nam ona odwzorować w sobie rzeczywistość, a także odbierać myśli i pragnienia. Kiedy zostaje zaburzona odbieramy świat inaczej, „na swój sposób”, nie postrzegamy go tak, jak wygląda w rzeczywistości.
Niedokrwienie i niedotlenienie mózgu, a nawet banalne odwodnienie organizmu mogą prowadzić do konsekwencji psychicznych, jak choćby wspomniane zaburzenia świadomości. Stany te dotykają co piątego seniora. Zaburzenia świadomości wynika z niewłaściwego dotlenienia mózgu.
Osoby starsze bardzo często przyjmują zbyt małą ilość płynów (powinny wypijać 8 szklanek płynów dziennie). W wyniku tego, zagęszcza się krew, jej obieg jest wolniejszy i do mózgu dociera zbyt mała ilość tlenu i glukozy. To może doprowadzić do stanów, które psychologowie nazywają zaburzeniami świadomości.
Częstą formą tych zaburzeń są przymglenia. To stany świadomości zbliżone do tych – tuż przed zaśnięciem. To zwykle krótkie, powtarzające się (wieczorami) momenty, kiedy człowiek zapomina wydarzenia ze swojego życia codziennego. W ciągu dnia człowiek jest w dobrej formie, dlatego przymglenie tego typu określa się mianem zespołu zachodzącego słońca.
Inną, często występującą formą zaburzeń świadomości są urojenia. Urojenia są zaburzeniami na tle poznawczym, kiedy starsi ludzie zaczynają mieć problemy z racjonalnym myśleniem. Urojeniom bardzo często towarzyszy agresja. Kiedy człowiekowi zabraknie racjonalnego postrzegania świata żyje swoimi wyobrażeniami na jego temat, mogą go denerwować neutralne wcześniej zachowania domowników, jak choćby dźwięki podczas mycia okien. Niekiedy pojawiają się także omamy.
Pacjent cierpiący na urojenia i omamy odczuwa nieuzasadnione niczym zagrożenie, wydaje mu się, że ktoś chce zrobić mu krzywdę, że bliscy przeciwko niemu spiskują, lub planują pozbawić go majątku. Taki człowiek odczuwa więc lęk. Urojeniom z czasem może towarzyszyć nieufność i wrogość względem rodziny. Seniorzy, których dotykają urojenia są przekonani, że ich wyobrażenie o najbliższych jest faktem, z tego powodu są bardzo nieszczęśliwi. Lęk, poczucie bycia wykorzystywanym może powodować z czasem agresję.
Nieufność w skrajnych przypadkach może prowadzić do izolowania się we własnym mieszkaniu, a nawet odcina dopływ gazu i prądu.
