Jak sprawić by jesień życia była pełna radości i bliskości
W Polsce aż co czwarta osoba ma 60 lat lub więcej, co oznacza, że nasze społeczeństwo szybko się starzeje. Wraz z tym procesem rośnie problem samotności wśród seniorów, która staje się codziennym wyzwaniem i ma głęboki wpływ na ich zdrowie psychiczne. Niewielu zdaje sobie sprawę z tego, jak izolacja społeczna odbija się na ich samopoczuciu i jak istotne jest zrozumienie psychologicznych aspektów tego zjawiska. Dlatego tak ważne jest, abyśmy poznali sposoby na poprawę jakości życia osób starszych i wzmocnienie ich dobrostanu.
Liczba osób w wieku 60+ w Polsce wynosi blisko 10 mln! W całej populacji ich odsetek wynosi blisko 26 proc.
Struktura osób 60+ wg wieku (GUS 2020 r.)
60-64 lat – 27,3%
65-69 lat – 25,6%
70-74 lat – 19.6%
75-79 lat – 10.3%
80-84 lat – 8,8%
85+ lat – 8,3%
Samotność dotyka ludzi w różnym wieku, szczególnie dotkliwie odczuwają ją jednak osoby starsze, w szczególności te, które utraciły życiowego partnera, przyjaciół, sąsiadów, które nie mają potomstwa, lub z różnych przyczyn nie mają ze swoimi dziećmi kontaktu. Ich interakcje w gronie bliskich, przyjaznych i kochających osób spadły do zera.
Samotność to subiektywne odczucie braku pożądanej ilości i jakości relacji społecznych. Dotyczy ona zarówno osób, które są fizycznie odizolowane, jak i tych, które znajdują się wśród innych ludzi, ale nie czują się z nimi emocjonalnych więzi.
Stan samotności u osób w podeszłym wieku nieść wiele negatywnych skutków psychologicznych. Często staje się powodem lęku, uczucia beznadziei, niskiego poczucia własnej wartości, a nawet silnej depresji. Osoby samotne bardzo często borykają się ze wzrostem poziomu stresu, co niejednokrotnie może prowadzić do pogorszenia się także ich zdrowia fizycznego. Może skutkować także obniżeniem zdolności do utrzymania aktywności umysłowej i pamięci.
Co wpływa na samotność seniorów?
To wynik bardzo wielu nakładających się czynników, wśród nich trzeba wymienić:
- Utrata bliskich osób
- Ograniczenia w mobilności
- Zmniejszenie liczby aktywności społecznych
- Zmiana społecznej roli (np. emerytura)
- Strach przed odrzuceniem
- Trudności w komunikacji
W odniesieniu do samotnych osób starszych w radzeniu sobie z samotnością doskonale sprawdzają się wszelkie strategie, których celem jest ich uspołecznienie.
Warto rozwijać zatem te strategii, których efektem będzie wsparcie seniorów w znalezieniu i utrzymywaniu kontaktów społecznych. Przykładem może być zaktywizowanie ich w organizacjach społecznych, klubach seniorów, kołach zainteresowań lub w wolontariacie.
Obecnie oferta dla osób starszych, które są sprawne i chcą rozwijać swoje zainteresowania jest niezwykle szeroka.
Należy jednak pamiętać, że starość niekiedy wiąże się z przywiązaniem do mieszkania, a nawet do łóżka. Co wtedy, jak pomóc ludziom w takiej sytuacji pokonać uczucie samotności i wyobcowania?
Jeśli odwiedziny nie są możliwe, bardzo dużo może dla takich osób znaczyć kontakt telefoniczny. Docenią życzliwe słowo, naszą troskę o ich los, to bardzo ważny aspekt pozytywnie wpływający na psychikę i zwiększenie poczucia własnej wartości. Dobrym pomysłem może być stworzenie harmonogramu rozmów z członkami rodziny, przyjaciółmi, sąsiadami czy wolontariuszami.
W sytuacji odseparowania pomocna może być technologia. Korzystanie z komputera, tableta, czy smartfona, wejście w media społecznościowe, pozwoli im utrzymywać kontakt ze światem bez konieczności wychodzenia z domu.
Wiele organizacji i centrów społecznych praktykuje wirtualne spotkania z osobami samotnymi, podczas których mogą dzielić się swoimi radościami i smutkami, doświadczeniami, uzyskać informację na nurtujące ich pytania. Takie meetingi są źródłem emocjonalnego wsparcia i dają poczucie przynależności do grupy.
Ważnym elementem wsparcia mogą być, realizowane już przez wiele instytucji, bibliotek, czy organizacji pozarządowych bezpłatnych kursów online, które pomagają uczestnikom rozwijać zainteresowania w dziedzinie sztuki, poezji, języków obcych, czy technologii.
Bardzo ważną formą wsparcia będzie pomoc w dostarczeniu do mieszkania zakupów. To szansa zachęcenia seniorów do spróbowania nowych rzeczy! Ludzie starsi, z łatką konserwatystów (zwłaszcza w dziedzinie kulinariów), bardzo chętnie spróbują nowych smaków, niecodziennych dań itp. Wówczas praktyczne wsparcie dostarczenia zakupów, niesie ogromny potencjał psychologiczny – poczucie bycia potrzebnym – ktoś o mnie myśli, jeszcze tyle przede mną, ktoś o mnie dba.
W domowych warunkach możemy też podjąć próbę „zarażenia” osoby starszej jakimś hobby, zaangażowania w kreatywne aktywności, jak choćby lepienie z gliny, czy malowanie na ceramice.
W sytuacji samotności regularny kontakt i nawiązywanie bliskich relacji jest ważnym aspektem udzielania wsparcia psychologicznego osobom starszym.
