Jak walczyć z przemocą ekonomiczną, która upokarza?
Przemoc domowa ma wiele różnych form, a jej skutki często pozostają w cieniu, niezauważone przez otoczenie. Jednym z najtrudniejszych do zidentyfikowania rodzajów jest przemoc ekonomiczna. Chociaż jej efekty mogą być subtelne, jest to jedna z najbardziej szkodliwych form przemocy domowej, która może znacząco wpłynąć na życie ofiar. W tym artykule dowiesz się, czym jest przemoc ekonomiczna, jakie niesie ze sobą konsekwencje oraz jak można jej skutecznie przeciwdziałać.
Niemal co trzecia kobieta w Polsce nie ma własnych, stałych dochodów! To jeden z czynników sprzyjających przemocy ekonomicznej względem płci.
Przemoc ekonomiczna to często stosowana forma przemocy domowej, w której ofiara jest kontrolowana i ograniczana w sferze finansowej. Agresor stosuję tę formę przemocy, aby osiągnąć dominację i podporządkować sobie ofiarę.
Formy przemocy ekonomicznej
Kontrolowanie dostępu do pieniędzy
Ograniczanie niezależności ekonomicznej
Wymuszanie podporządkowania w kwestii finansów
Deprywacja środków na niezbędne codzienne wydatki
Wywieranie presji, zmuszanie ofiary do pracy, z której utrzymuje ona agresora
Przemoc ekonomiczna może przybierać różne formy, takie jak:
niszczenie rzeczy osobistych ofiary;
pozbawianie rozmaitych środków do życia, od tych podstawowych po rzeczy osobiste;
wydzielanie pieniędzyna zakupy;
drobiazgowe kontrolowanie wydatków;
różne formy zastraszania i wymuszania zachowań ofiary w zamian za dostęp do finansów;
uniemożliwianie dostępu do wspólnych dóbr, np. samochodu czy swobodnego dysponowania pieniędzmi ze wspólnego konta;
kontrolowanie dostępu do konta bankowego;
zmuszanie ofiary do składania nieprawdziwych zeznań podatkowych;
zaniżanie wartości pieniędzy zarobionych przez ofiarę;
okradanie domowego budżetu i przeznaczanie pieniędzy na używki lub hazard;
podejmowanie decyzji finansowych bez udziału współmałżonka;
zaciąganie zobowiązań finansowych bez zgody drugiej osoby;
zakazywanie partnerowi niezależności finansowej przez utrudnianie podjęcia zatrudnienia lub zakazywanie pracy zarobkowej;
przerzucanie odpowiedzialności za utrzymanie rodziny.
Formy przemocy ekonomicznej
Przemoc ekonomiczna może przybierać różne formy, od kontrolowania dostępu do konta bankowego, poprzez wykorzystywanie pracy ofiary, na ograniczeniu jej niezależności finansowej skończywszy. Niektóre z jej form mają wymiar bardzo brutalny, niektóre jednak mogą być subtelne, przez co trudne do rozpoznania.
Jedną z najczęściej stosowanych form przemocy ekonomicznej jest kontrola finansowa – agresor kontroluje dostęp swojej ofiary do pieniędzy, kont bankowych, kart kredytowych, czy zasiłków. W rezultacie ofiara nie ma możliwości podejmowania jakichkolwiek, nawet najprostszych decyzji finansowych.
Często agresor zmusza swoją ofiarę do pracy – domowej lub zarobkowej. Jego celem jest uzyskanie korzyści – także w wymiarze kontrolowania zarobków ofiary. Efektem jest przetrzymywanie pieniędzy – agresor często uniemożliwia ofierze swobodne dysponowanie środkami, co skutkuje np. zaległościami w opłatach czy spłacie kredytu. Wiąże się z tym kolejna forma przemocy ekonomicznej, jaką jest manipulacja finansowa. Tutaj celem oprawcy jest zmanipulowanie ofiary, aby ta podjęła określone działania, czy zaniechania, które w konsekwencji doprowadzą ją do zadłużenia i uzależnią finansowo.
Według sondaży niemal co trzecia kobieta w Polsce nie ma własnych, stałych dochodów! To z pewnością jeden z czynników sprzyjających przemocy ekonomicznej względem płci.
Konsekwencje przemocy ekonomicznej
Przemoc ekonomiczna niesie poważne konsekwencje dla ofiar. Stałe ograniczanie dostępu do środków finansowych może być przyczyną izolacji, bezdomności, głodu, co w konsekwencji może prowadzić do poważnych konsekwencji w zakresie zdrowia psychicznego, a nawet zagrożenia życia. Przemoc ekonomiczna oddziałuje jednak nie tylko na jednostki, niesie także poważne skutki społeczne.
Przemoc ekonomiczna jest przyczyną nierówności społecznych, jej ofiary tracą możliwość pozyskiwania zasobów, co prowadzi do pogłębiania się różnic w dochodach i statusie materialnym poszczególnych grup społecznych.
W najbardziej skrajnych przypadkach może prowadzić do wykluczenia społecznego, a także nawarstwiających się problemów w zakresie zdrowia psychicznego i fizycznego, czy uzależnień od substancji psychoaktywnych co z kolei rodzi ogromne koszty społeczne. Kolejnym problemem są pojawiające się w wyniku przemocy ekonomicznej różnice w poziomie wykształcenia – niedobory edukacyjne u dzieci i młodzieży, stają się przyczyną hamującą rozwój społeczny i zawodowy.
W konsekwencji zubożenia jednostek, rodzą się konflikty społeczne, napięcia między poszczególnymi grupami i osłabienie więzi społecznych.
Jak pomóc ofiarom przemocy ekonomicznej?
Wyrwanie się z przemocy ekonomicznej jest niezwykle trudne, bo wiąże się ze strachem o egzystencję własną, a często także o byt dzieci. Rodzi się naturalna obawa – co stanie się z dziećmi w przypadku rozwodu? Udowodnienie, że jest się ofiarą przemocy ekonomicznej może być niezwykle trudne. Istnieje obawa, że nieobecność na rynku pracy może być przeszkodą w uniezależnieniu się ekonomicznym, pojawia się więc obawa czy Sąd nie przyzna prawa do opieki np. ojcu, który w rzeczywistości był sprawcą przemocy. Podstawą jest zatem odzyskanie kontroli ofiary nad własnym życiem, co często bez wsparcia otoczenia, znajomych, rodziny jest niemal niemożliwe.
Pomoc ofiarom jest zatem zadaniem społecznym. Należy zapewnić im wsparcie, zarówno w zakresie terapii, jak i ekonomiczne, np. poprzez pomoc w znalezieniu pracy. Dla wielu ofiar będzie to pierwszym bodźcem do podjęcia działania.
Kontakt z psychologiem, czy psychiatrą, może okazać się kamieniem milowym z zmianie postrzegania rzeczywistości, odbudowania poczucia własnej wartości i nowego początku w oderwaniu od sprawcy przemocy.
UWAGA! Jesteś ofiarą przemocy? Tutaj czeka pomoc dla Ciebie:
-
112– ogólny numer alarmowy
-
997– numer alarmowy policji
-
800 120 002 – numer „Niebieskiej Linii”
-
niebieskalinia@niebieskalinia.info – e-mail Niebieskiej Linii
